طرح پیشنهادی اسرائیل برای آتش‌بس در غزه و مقایسۀ آن با طرح پیشنهادیِ دو ماه پیش حماس

تاریخ تازه‌ها

دوشنبه ۲۹ آوریل برابر با دهم اردیبهشت ماه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ ایالات متحد آمریکا، و همتای فرانسوی او، استفان سِژورنه، وارد ریاض، پایتخت عربستان سعودی شدند تا دربارۀ آتش‌بس در غزه و ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه با مقام‌های سعودی و دیگر هم‌پیمانان خود در منطقه گفت و گو کنند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، وزیر امور خارجۀ آمریکا پس از دیدار با مقام‌های ارشد عربستان سعودی در نشستی با وزیران امور خارجۀ پنج کشور عربیِ مصر، قطر، عربستان سعودی، امارات متحد عربی و اردن دربارۀ ادارۀ نوارغزه پس از پایان جنگ گفت و گو خواهد کرد. گفت و گوها تا روز چهارشنبه ادامه خواهد داشت. این سفر هفتمین سفر خاورمیانه‌ای وزیر امور خارجۀ امریکا پس از آغاز جنگ و نخستین سفر او به منطقه پس از درگیری نظامیِ رو در رو میان اسرائیل و جمهوری اسلامی است.

ادارۀ نوار غزه پس از پایان جنگ مسأله‌ای است که دولت اسرائیل از همان آغاز جنگ مطرح کرد. حل این مسأله خود یکی از شرط‌های بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برای آتش‌بس است. در پنجم ماه فوریه هنگامی که آنتونی بلینکن به امید دستیابی به توافق آتش‌بس برای پنجمین بار به منطقه سفر کرد، نتانیاهو پس از دیداری کوتاه با او گفت: ما در راه پیروزی کامل گام برمی‌داریم؛ و سپس افزود : این عملیات ماه‌ها طول خواهد کشید و نه سال‌ها. راه حل دیگری وجود ندارد! او همچنین گفت: اسرائیل تنها قدرتی است که می تواند امنیت بلندمدت را تضمین کند.

نتانیاهو با هرگونه توافقی که به حماس امکان و اجازۀ کنترل کامل یا جزئیِ نوار غزه را بدهد، مخالف است. آمریکایی‌ها نیز بر همین عقیده‌اند. با این حال، هردو کشور به مذاکره با حماس به ویژه با میانجیگری مصر و قطر ادامه می‌دهند.

در پنجمین سفر بلینکن به منطقه برای دستیابی به توافق آتش‌بس، حماس توافقی سه مرحله‌ای برای آتش‌بس موقت پیشنهاد کرد که هر مرحلۀ آن ۴۵ روز طول می‌کشید. این گروه در طرح پیشنهادی خود خواهان پایان بی‌درنگ جنگ نبود. در مرحلۀ اول، گروگان‌های اسرائیلی شامل افراد سالخورده، بیماران، زنان و کودکان زیر ۱۹ سال به شرطی که عضو ارتش اسرائیل نباشند، آزاد می‌شدند. درعوض، اسرائیل نیز می‌بایست همۀ زندانیان زن، نوجوان، بیمار و سالخوردۀ فلسطینی همراه با ۵۰۰ زندانی برگزیدۀ حماس از جمله زندانیان محکوم به حبس ابد و جنایت‌های سنگین را آزاد کند.

در این مرحله از طرح پیشنهادی حماس، نیروهای اسرائیلی باید به بیرون از مناطق پرجمعیت نوار غزه منتقل می‌شدند و عملیات نظامی و تجسسی هوایی را به حال تعلیق درمی‌آورند. در عین حال، به سازمان ملل و آژانس‌های مربوط به آن اجازه می‌دادند تا کمک‌های بشردوستانه به غزه برسانند و اردوگاه‌هایی برای آوارگان ایجاد کنند.

در مرحلۀ دوم طرح پیشنهادی حماس، گروگان‌های مرد باقی مانده آزاد می‌شدند و نیروهای اسرائیلی به بیرون از مرزهای نوار غزه عقب‌نشینی می‌کردند.

در مرحلۀ سوم نیز قرار بود اجساد و به جا مانده‌های کشته شدگانِ دو طرف مبادله شوند، همۀ گذرگاه‌ها برای از سر گرفتن بازرگانی در نوار غزه گشوده شود و مردم بتوانند آزادانه جا به جا شوند.

گویا آمریکایی‌ها طرح پیشنهادی حماس را طرحی مثبت می‌دانستند. اما در هفتم فوریه بنیامین نتانیاهو آن را پنداربافی حماس خواند و آشکارا گفت که هرگز زیر بار چنین طرحی نمی‌رود.

هدف اعلام شدۀ نخست وزیر اسرائیل ادامۀ جنگ تا نابودی کامل حماس است. برای رسیدن به این هدف راهی جز حملۀ زمینی نیروهای اسرائیلی به رَفَح باقی نمانده است. با آغاز چنین عملیاتی بی‌شک جان گروگان‌های اسرائیلی به خطر خواهد افتاد. به همین سبب، خانواده‌های گروگان‌ها و پشتیبانان آن‌ها در اسرائیل و دیگر کشورهای جهان با چنین عملیاتی مخالف‌اند و با برگزاری تظاهرات پی در پی دولت اسرائیل را از این کار بازمی‌دارند.

از سوی دیگر، با توجه به حضور بیش از یک میلیون و چهارصد هزار آوارۀ فلسطینی در رَفَح، برپایۀ پیش‌بینی بسیاری از کارشناسان، حملۀ زمینی ارتش اسرائیل برای ساکنان رَفَح فاجعه بار خواهد بود. شبه نظامیان حماس در این شهر سنگر گرفته‌اند.

در حال حاضر، مذاکرات برای رسیدن به توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل در دو پایتخت عربی ریاض و قاهره انجام می‌گیرد. حملۀ زمینی اسرائیل به رَفَح به سرانجام این مذاکرات بستگی دارد. طرح توافق را این بار اسرائیل به حماس پیشنهاد کرده است. به گفتۀ وزیر امور خارجۀ آمریکا، حماس اکنون پیشنهادی در دست دارد که بسیار سخاوتمندانه است و باید هرچه زودتر تصمیم بگیرد.

هنوز جزئیات این طرح پیشنهادی فاش نشده است. چه تعداد از گروگان‌های اسرائیلی آزاد خواهند شد؟ چه تعداد زندانی فلسطینی آزاد خواهند شد؟ آتش‌بس چه مدت ادامه خواهد یافت؟ آیا به آوارگان فلسطینی‌ اجازۀ بازگشت به شمال نوار غزه داده خواهد شد؟ آیا اسرائیل از حملۀ زمینی به رَفَح چشم‌پوشی خواهد کرد؟

به نوشتۀ روزنامه عبری زبان «یِدیعوُت آحاروُنوُت»، ارتش اسرائیل مقدمات عملیات رَفَح را آماده کرده است. پس از پایان مذاکرات در روز چهارشنبه اول ماه می، دولت نتانیاهو ظرف ۴۸ تا ۷۲ ساعت آینده دربارۀ این عملیات تصمیم خواهد گرفت. از دوحال خارج نیست. یا حماس تن به پیشنهاد اسرائیل خواهد داد و مبادلۀ گروگان‌ها انجام خواهد گرفت و یا علیات نظامی آغاز خواهد شد.

به نوشتۀ روزنامه‌های عبری زبان، حماس خواهان شفافیت بیشتر و تضمین آتش‌بس دائمی و عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از غزه شده است. از سوی دیگر، وزیر امور دارایی اسرائیل که از جناح راست افراطی است، گفته است که اگر معاملۀ پیشنهادی برای مبادلۀ گروگان‌ها عملی شود و عملیات نظامی برنامه‌ریزی شده به رفح انجام نگیرد، دولت ائتلافی نتانیاهو را ترک خواهد کرد.