Opinie | Schofterige media en babylijkjes

Marianne Zwagerman | BNR

Als de Navo zelfs na een bombardement op een kinderziekenhuis niet ingrijpt, wanneer in hemelsnaam dan wel? Dode baby's zijn krachtige lontjes die ieder sluimerend conflict of lokale strijd tot ontploffing weten te brengen, zodat een totale oorlog niet uit kan blijven.

'Waarom bombardeert uw land onschuldige vrouwen en kinderen?' vuurspuwde de Buitenhof interviewster tegen de Russische ambassadeur. Ruimte voor een antwoord kreeg de diplomaat niet, het oordeel was in de mediarechtbank geveld voordat de camera liep. De huiveringwekkende beelden van het verwoeste ziekenhuis in Oekraïne en de gewonde hoogzwangere vrouwen die uit het puin werden gevist spreken voor zich.

Als de Buitenhof-redactie eerst het boek Spoken van media-historica Pien van der Hoeven had gelezen zouden ze weten dat babylijkjes klassiekers zijn in het verkopen van een oorlog, een schoolvoorbeeld van oorlogspropaganda. Van der Hoeven reconstrueert in haar boek onder meer de leugen van de couveuseroof die Amerika over de streep trok om in 1991 de grootste militaire operatie sinds de Tweede Wereldoorlog te starten: operatie Desert Storm die Saddam Hoessein uit Koeweit joeg. PR-bureau Hill & Knowlton ontving 10 miljoen euro van Koeweit om de geesten van de Amerikaanse burgers rijp te maken voor de oorlog. Ze brachten het verhaal de wereld in dat de Irakezen in Koeweit couveuses roofden en pasgeboren baby's achterlieten op de koude ziekenhuisvloeren. 312 baby's stierven zo een gruweldood.

President Bush vertelde het verhaal over de baby's negen keer in publieke optredens over de oorlog. Het was alleen niet waar. Een van de vele leugens waarop de Golfoorlog stutte, zoals ook de andere twee oorlogen die van der Hoeven analyseert op leugens zijn gebouwd. Ze schetst een beeld van journalisten als gewillig doorgeefluik van 'angst zaaiend en haat opwekkend nepnieuws' en als 'reclamemakers voor wapenfabrikanten'. De paar journalisten die wel proberen de waarheid te publiceren worden tegengewerkt door hun collega's en 'schofterige mediabazen' zoals van der Hoeven ze beschrijft. Oorlog is entertainment, het verkoopt kranten en scoort kijkcijfers als de berichtgeving een beetje in lijn is met de maatschappelijke consensus. Afwijkende geluiden worden niet op prijs gesteld. Niet door de overheid, niet door het publiek en dus niet door mediabazen. Kritische stemmen worden geëxcommuniceerd. Gelukkig komt de waarheid in boeken als Spoken uiteindelijk boven water. Maar omdat media geen collectief geheugen hebben voor oorlogsverslaggeving maken ze in elke oorlog dezelfde fouten. Vandaag, gisteren en morgen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.