De geheime geschiedenis van yoga

Groetjes uit Shambhala

Weinig spirituele praktijken zijn wereldwijd zo populair als hedendaagse lichaamsyoga. En net daarom is het opvallend dat niet veel mensen lijken te weten hoe het fenomeen precies ontstond. Je zou bijna kunnen spreken over een geheime geschiedenis. Al is die geschiedenis nu ook weer niet zo geheim aangezien er ondertussen erg veel academisch onderzoek naar gebeurde. Paul en Jonas namen dat onderzoek bij de hand en zetten alles even op een rij. Op die manier maken ze duidelijk dat het begrip yoga weliswaar een lange historiek heeft in de hindoefilosofie, maar dat de hedendaagse, lichaamsgerichte vormen eigenlijk niet zo erg oud zijn. Meer nog, in grote mate vinden ze hun oorsprong in de 19de-eeuwse westerse focus op lichaamscultuur. Daardoor is de geschiedenis van yoga ook nauw verbonden met het toenmalige nationalistische en zelfs racistische ideeëngoed. Gaandeweg verbond de praktijk zich echter steeds meer met eclectische spiritualiteit en wellnesstrends, waardoor het uitgroeide tot de rituele oefeningen die je vandaag op talloze plaatsen in Nederland en België kan beoefenen.

In deze aflevering gaan Paul en Jonas dus dieper in op enkele facetten van hatha yoga die zelden besproken worden en soms ook erg gevoelig liggen. Maar wie ze kritisch onder de loep durft te nemen, krijgt een genuanceerder beeld te zien van een uiterst boeiend fenomeen. Op sommige momenten verwijzen Paul en Jonas daarbij ook naar enkele verhelderende visuele materialen. Via de onderstaande linken kan je deze bekijken.

• De pashupati zegel, waarvan sommigen beweren dat deze aantoont dat Yoga al vele duizenden jaren beoefend wordt. De argumentatie daarvoor blijkt echter niet zo sterk.
• De cover van het allereerste boek over de Surya Namaskar (de zonnegroet), geschreven door bodybuilder Kolar Venkatesch Iyer. We gebruikten die ook als afbeelding voor deze aflevering.
• Foto’s uit een editie van Health & Strength in 1935, waarmee het model Adonia Wallace de dames van haar tijd wou aanzetten tot populaire lichaamsoefeningen die niets met India te maken hadden, maar die wel sterk aan hedendaagse yogahoudingen doen denken.

En de academische werken waar Paul en Jonas naar verwijzen zijn

• Mark Singleton, Yoga Body: The Origins of Modern Posture Practice, Oxford University Press, 2010.
• Elliot Goldberg, The Path of Modern Yoga: The History of an Embodied Spiritual Practice, Inner Traditions, 2016.

------

'Groetjes uit Shambhala' is een productie van ⁠Volzin⁠.