Deze docu geeft je een spoedcursus fijnmazige aandacht voor de aarde

De Correspondent

Er spoelen per jaar duizenden ballonnen aan op Sable Island, een smal reepje zand en gras in de noordelijke Atlantische Oceaan. De enige menselijke bewoonster, Zoe Lucas, verzamelt al die zwerfballonnen. ‘Rood en groen voor kerst, oranje voor Halloween.’ Ze sorteert de linten, knipt de ringetjes af en telt die, en van alles wat ze vindt houdt ze een duizelingwekkende spreadsheet bij. ‘Soms zit er een kaartje aan met een adres’, zegt ze. ‘Dan schrijf ik die mensen een bericht. Niet om hen de les te lezen, gewoon om hen te informeren.’

Lucas kwam veertig jaar geleden naar Sable Island om de paarden te zien die daar wonen: zo’n vierhonderd, ooit achtergelaten door de mens, en toen verwilderd. Ze raakte betoverd door de plek en ging nooit meer weg. Filmmaker Jacquelyn Mills kwam haar bezoeken met koffers vol 16mm-film, en maakte er een prachtige documentaire over, Geographies of Solitude.

We komen maar weinig te weten over Zoe zelf: wat haar precies drijft, of zelfs maar hoe ze eruitziet achter haar grijze krullen en haar capuchon. We kijken niet naar haar. In plaats daarvan kijken we met haar mee naar het eiland waar ze haar leven aan heeft gewijd. We zien haar handen die een paardenvijg uit elkaar trekken en vastleggen welke zaden, grassen en beestjes ze vindt. We zien haar de opgedroogde huid van een overleden paard opzij schuiven om te kijken naar het ongewervelde leven tussen de witte botten. We zien wuivend helmgras, paarden in het stuivende zand, de nachtelijke hemel, het ruisen van de oceaan. Het is hypnotiserend mooi.

Op archiefbeelden is Lucas nog jong. ‘Het was niet de bedoeling om zo lang te blijven,’ zegt ze nu. ‘Maar ik ging zo op in Sable Island dat ik het niet zag gebeuren. Al het andere glipte me door de vingers.’ Daarmee is haar leven precies het negatief van dat van andere westerlingen, te druk met het dagelijks leven om de wereld nog te zien.

Om iets van de intimiteit te vangen die Lucas inmiddels met dit stukje aarde heeft, duwt filmmaker Mills haar medium tot over de grenzen. Ze begraaft af en toe stukken film in het zand, bedekt met paardenhaar of mest, en ontwikkelt ze vervolgens in zeewier of duizendblad; dromerige, half-abstracte beelden levert het op. Nog effectiever is het gebruik van contactmicrofoons: die nemen niet het geluid op dat door de lucht reist, maar pikken direct de trillingen op van bijvoorbeeld zand waar een kevertje overheen kruipt. Van de aanraking van een slak of een mier maakte Mills op die manier een zangerige soundtrack.

Het resultaat is dat je je als kijker dichter bij het eiland waant waar je nooit bent geweest dan bij de grond onder je voeten. De aandacht die Lucas heeft voor dit stukje land is bijna sacraal. Door te blijven en te kijken naar dit ene reepje land is ze getuige van wat we de wereld aandoen.

Ze kwam om de paarden te bestuderen, en dat doet ze nog steeds. Ze herkent ze aan de vlekken in hun vacht en noteert geboortes, dracht, ze versleepte voor haar studie al duizenden kilo’s paardenmest. De schedels van dode paarden verzamelt ze, die gaan naar het museum op het vasteland.

Met de jaren is ze nog meer gaan verzamelen: we zien haar met een pincet plastickorrels in een reageerbuisje stoppen, op kleur gesorteerd. Ze zit op een krukje in een kamer vol plastic dat ruist in de tocht: ballonlinten in alle kleuren, lege heliumballonnen, repen, zakken, koorden, waterflesjes. Ze komen uit Japan, uit Brazilië, uit de VS. Van de dode vogels op het strand heeft 71 procent de maag vol plastic, legt Lucas uit, terwijl ze de vogels op een hoopje op het zand legt, telt, beschrijft, en ten slotte begraaft.

Je wéét het, maar in Geographies of Solitude vóél je het ook.

Jacquelyn Mills: ‘Geographies of Solitude’ (Kijktijd: 1 uur en 43 minuten, te zien in de bioscoop)

---

Op De Correspondent praten de auteur, experts en ervaringsdeskundigen samen verder over dit artikel. Log in om mee te praten. (Alleen voor leden).
Nog geen lid? Steun onze missie om jouw nieuws van context te voorzien en sluit je hier aan.
Wil je eerst kennismaken met onze verhalen? Schrijf je dan in voor de proefmail en ontvang elke zaterdag een artikel in je mailbox.