۴. ابوالقاسم حالت

پرسه

ابوالقاسم حالت با نام اصلی ابوالقاسم عبدالله‌فرد شاعر، ترانه‌سرا، مترجم، و پژوهشگر معاصر متولد ۱۲۹۸ شمسی در تهران است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در تهران به پایان برد و لیسانس ادبیات فارسی خود را از دانشگاه تهران گرفت.

سرودن شعر را از ۱۳۱۴ آغاز کرد و وارد انجمن ادبی ایران شد. کار مطبوعاتی خود را با هفته‌نامه توفیق در سال ۱۳۱۷ شمسی شروع کرد و تا اوایل دهه شصت که این نشریه توقیف شد از نویسندگان اصلی آن بود. او سپس کار طنز را در نشریات دیگر ادامه داد.

برخی ابوالقاسم حالت را بزرگترین شاعر طنزپرداز فارسی معاصر می‌دانند. موفقیت و استادی او در نگارش نثر و شعر طنز باعث شد در دوره‌ای به او لقب‌های ملک‌الشعراء، سیدالشعراء و امیرالشعراء بدهند.

حالت استاد سبک بحر طویل بود که پس از کارهای او جایگاه ویژه‌ای در ادبیات طنز فارسی پیدا کرد. او بحر طویل‌های خود را با امضای هدهد میرزا و اشعار طنز را با اسم‌های مستعار خروس لاری، ابوالعینک، شوخ و فاضل‌مآب اغلب در نشریه‌ توفیق منتشر می‌کرد. اشعار جدی هم داشت و از سال ۱۳۲۳ هر هفته چند رباعی که ترجمه‌ای از کلمات قصار علی بن ابی‌طالب بود در مجله آیین اسلام چاپ می‌کرد.

ابوالقاسم حالت ترانه‌های فکاهی با مضامین اجتماعی-سیاسی هم می‌سرود که خیلی زود محبوب می‌شد.

در ۱۳۴۱ نخستین مجموعه آثار طنز خود را به نام فکاهیات حالت در دو مجلد به چاپ رساند. مدتی در هند به کار دوبله فیلم پرداخت و در بازگشت به استخدام واحد انتشارات شرکت نفت ایران و انگلیس در آبادان درآمد و به دو نشریه فارسی شرکت، اخبارهفته و اخبار روز پیوست. در ۱۳۳۸ به تهران رفت و مدیر مجله صنعت نفت شد و بعدها مدیر اداره روابط عمومی شرکت نفت شد. همزمان با رادیو ایران همکاری می‌کرد و فعالیت‌‌های ادبی را ادامه می‌داد. او اولین سرود ملی را بعد از انقلاب ۵۷ سرود.

حالت با زبان‌های انگلیسی و فرانسه و عربی آشنایی داشت و کتاب هایی از هر سه زبان به فارسی ترجمه کرده است که مهمترین آنها ترجمه قسمتی از تاریخ ابن اثیر از عربی به فارسی است.

وی پس از انقلاب نیز علی‌رغم کهولت سن مدتی طولانی با مجله گل‌آقا همکاری کرد.

فکاهیات ابوالقاسم حالت بازتاب جامعه‌ و تاریخ معاصر ایران و طرز فکر ایرانیان است. برخی از اشعار او به خاطر ارجاع تمثیلی مستقیم و غیرمستقیم آنها به واقعیت‌های اجتماعی قابل‌توجه هستند. سبک انتقادی او روان و ساده بود.

قربان جهانی كه در آن جنگ نباشد
مشت و لگد و سيلی و اُردنگ نباشد
از وحشت بمب اتم و توپ و مسلسل
پيوسته به پا خار و به سر سنگ نباشد
باهم نستيزند سپيدان و سياهان
دعوا سر نام و نسب و رنگ نباشد
در باغ وفا مرغ بدآواز نيابيم
در بزم صفا ساز بدآهنگ نباشد
افسار به دست دو سه گمراه نیفتد
ايام به كام دو سه الدنگ نباشد
مادون ز ستمكاری مافوق ننالد
از دست دلی سنگ، دلی تنگ نباشد
هر مملكتی تا طلبد حق خودش را
محتاج به صد لشكر و صد هنگ نباشد

بعضی از آثار ابوالقاسم حالت:

مجموعه اشعار
فکاهیات حالت
دیوان ابوالعینک
دیوان شوخ
دیوان خروس لاری
کلمات قصارعلی بن ابی طالب
ترجمه‌ها
فرعون (الویز جارویس مک گرو)
مینوتوس مشاور نرون (میکا والتاری)
زندگی من (مارک تواین)
زندگی بر روی می‌سی سی پی (مارک تواین)
جادوگر شهر زمرد (فرانک باوم)
بازگشت به شهر زمرد (فرانک باوم)
‌تاریخ بزرگ اسلام و ایران ابن اثیر

ابوالقاسم حالت در سال ۱۳۷۱ در تهران درگذشت.