سعید نفیسی به نقل از کتاب دستورالوزرا شرح احوال وزیران غزنویان را آورده است. محتوای این شرح احوال آن است که قبلاً از کتابهای دیگر نقل شده است ولی نثر آن بسیار متفاوت است. برای نمونه، در کتابهای متعددی در دلایل عزل و قتل ابوالعباس اسفراینی نخستین وزیر محمود غزنوی آورده شده است که او با محمود بر سر غلامی که خریده بود و محمود می خواست او را بگیرد، اخت…

اسکندر ملک الروم شده است. این خبر به نزد داراب پسر داراب می رسد که بعد از مرگ پدرش پادشاه ایران شده است. داراب نمی پذیرد که برادری دارد. می گوید پدرم یک شب بیشتر با ناهید دختر فیلقوس نبوده است و او را به سبب بوی بد دهانش به نزدیک پدرش فرستاده است. به اسکندر خبر می دهند که داراب چنین گفته است. ارسطاطالیس را می خواند و با او مشورت می کند و تصمیم می گ…

سعید نفیسی به نقل از مجد خوافی که از نویسندگان قرن هشتم بوده و کتاب روضۀ خلد را به تقلید از گلستان سعدی نوشته، داستانهایی از سلطان محمود نقل می کند. چنین به نظر می رسد که درستی تاریخی مطالب چندان منظور نظر نویسنده نبوده، بلکه هدف او نوشتن متنی فاخر بوده و روایت داستانهایی عبرت آموز. نثری که در اینجا استفاده شده است، بیشتر شبیه مسابقه ای است برای نش…

در قصر فیلقوس جنگ درگرفته است. اسکندر گریخته و به صومعۀ ارسطاطالیس رفته است. ارسطاطالیس به او می گوید من می دانستم که این اتفاق می افتد و دشمنان تو کشته می شوند تا تو بدون رقیب به پادشاهی برسی. اکنون لشکریان به دنبال تو می گردند تا تو را به شاهی بنشانند. چنین می شود و اسکندر ملک الروم می شود و همه به فرمان او می شوند و او با عدالت حکومت می کند. روز…

سعید نفیسی مواضعۀ نامۀ وزیر احمد حسن میمندی را به نقل از مجمل فصیحی می آورد. قبلاً این مواضعه نامه از آثارالوزرا نقل شده بود. این دو متن تفاوتهای اندکی با هم دارند. سعید نفیسی معتقد است که این متن به متن اصلی نزدیکتر است. متن آثار الوزرا را می توانید در قطعۀ هجدهم گوش کنید.

پسر حاجب دربار فیلقوس ملک الروم شده است و خواهان ازدواج با آزاد سرو، دختر فیلقوس است. آزاد سرو با اسکندر مشورت می کند. اسکندر می گوید جواب مثبت بده و او را دعوت کن که به خانه ات بیاید و ما او را می کشیم. حکیم دربار ملک الروم به او می گوید نرو. ملک الروم آزاد سرو را به کاخ می خواند. اسکندر در لباس کنیزان به همراه آزاد سرو و دیگر غلامان و کنیزان برای…

سعید نفیسی به نقل از مجمل فصیحی که در قرن نهم نوشته شده است، در ذکر حوادث سال 416 مطالبی را در مورد فردوسی می آورد. نفیسی در انتها می گوید که این مطالب نادرست هستند و از مقدمۀ شاهنامه که به فرمان بایسنقر در قرن نهم نوشته شده است، نسخه برداری شده است. مطالب ذکر شده در تحسین فردوسی است از زبان شاعران روزگار او. همچنین داستان بی مهری دربار سلطان محمود…

فیلقوس اسکندر را به عنوان ولی عهد بر تخت می نشاند. فیلقوس سه پسر دارد. از این انتخاب فیلقوس برآشفته می شوند. قرار می گذارند که فیلقوس و ناهید و اسکندر را بکشند. فیلقوس و ناهید را می کشند ولی اسکندر فرار می کند و در مطبخ پنهان می شود. بین برادران هم رقابت در می گیرد و دو تن از آنها کشته می شوند. حاجبی در درگاه است که دخترش را فیلقوس پنهانی خواسته اس…

سعید نفیسی به نقل از مجمل فصیحی حوادث مهم دوران غزنویان را سال به سال به طور خلاصه نقل می کند. نثر ساده و روانی دارد ولی محتوای آن با آنچه در تاریخ بیهقی می بینیم تفاوتهای بزرگی دارد. داستان سرایی در مورد فضائل و کرامات شاهان پیشین شروع شده است. در مورد عمق ایمان اعتقاد محمود غزنوی سخن گفته می شود و نیز از کرامات عرفای آن دوران. در میان حوادث، اشار…

ناهید می فهمد که پسری که به دربار شوهرش فیروزشاه آمده است، و اکنون به جرم تعبیر خواب بدی که فیروزشاه دیده، در زندان است، اسکندر پسر او است. او را پنهان از دید فیروزشاه از زندان در می آورد و به سرای خود می برد. روزی فیروز شاه به سرای او می آید و اسکندر را می بیند. ناهید را می زند و زخمی می کند و اسکندر را به زندان می برد و به غلامی دستور می دهد که ا…

در ابتدای این قطعه شرح برخی وزرای کمتر مشهور غزنویان به نقل از آثارالوزرا آورده می شود. بعد سعید نفیسی به نقل از کتاب نسایم الاسحار من لطایم الاخبار نوشتۀ ناصرالدین بن عمده الملک به سال 725 هجری همان سرگذشت وزرای غزنویان را نقل می کند که قبلاً از آثارالوزرا نقل شد. روشن است که این دو کتاب مرجع واحدی داشته اند که همان متن مقامات بونصر مشکان نوشتۀ بی…

اسکندر در سرزمین فیروز شاه و ناهید، که مادرش است، به تعبیر خواب مشغول است. فیروز شاه خوابی سهمناک می بیند. موبدان دربار را خبر می کند تا خوابش را تعبیر کنند. آنها سر باز می زنند. از درباریان یکی به شاه می گوید که کودکی معبر در شهر هست که خواب ها را درست تعبیر می کند. اسکندر را به دربار می برند. برای آزمودن اسکندر، چند تن از درباریان خوابهایشان را م…

قطعاتی دیگر از آثارالوزرا به نقل از مقامات ابونصر مشکان آورده شده است. در ابتدا داستان به وزارت رسیدن حسنک گفته می شود. حسنک از مقربان درگاه امیر محمود است. بسیار متمول است. نیشابور را از دست عمال خواجه احمد حسن گرفته است و نواب او آن را اداره می کنند. به عنوان امیر الحاج به مکه رفته است و در بازگشت خلعت امیر مصر را که از باطنیان بود گرفته است. داس…

اسکندر شاگرد دبیری در دیوان فیروزشاه است. روزی دبیر بیمار می شود و او را به دیوان می فرستد. دبیران از او می خواهند که خطی بنویسد و حسابی بکند. همگان از کار او در عجب می مانند. از حسادت او را بیکار می کنند. اسکندر اسطرلابی می خرد و در بازار به تعبیر خواب مشغول می شود. مردم او را به سخره می گیرند. وقتی خواب کسی را تعبیر می کند. آن مرد عصبانی می شود و…

امیر مسعود که بر تخت می نشیند، فرمان می دهد که خواجه احمد حسن را از قلعه ای که در آن زندانی است به بلخ بیاورند و به او پیشنهاد وزارت میدهد. احمد حسن در ابتدا نمی پذیرد. بعد که امیر اصرار می کند، می گوید که شرایطی دارد که اگر امیر آنها را بپذیرد، وزارت را قبول خواهد کرد. قرار می شود که خواجه احمد "مواضعه" بنویسد، یعنی شرایط خود را مکتوب کند، و امیر …

پسر داراب از ناهید در نزد پیرزنی بزرگ می شود. وقتی به سن چهار سالگی می رسد پیرزن به نزد حکیم ارسطاطالیس می رود و از او می پرسد که با پسر چه کند . حکیم می گوید او را به نزد من بیاور. پسر سالها در نزد حکیم می ماند و تمامی علوم و حکمتها را از او می آموزد. روزی فیلقوس خوابی عجیب می بیند و به دنبال حکیم می فرستد تا بیاید و خواب او را تعبیر کند. حکیم شاگ…

ادامۀ ماجرای فروگرفتن احمد حسن، وزیر امیر محمود، گفته می شود. امیر محمود دو تن از دشمنان احمد حسن را فرا می خواند و آنها را مامور می کند که او را به قلعه ای ببرند و زندانی کنند و اموالش را مصادره کنند. از سوی دیگر، امیر محمود که از دوران کودکی با احمد حسن بوده است نمی خواهد به جان او آسیبی برسد. در فرمانهایش به ماموران دستور می دهد که بر احمد حسن س…

این قطعه آغاز زندگانی اسکندر است. داراب از فیلقوس دخترش ناهید را به زنی می خواهد. فیلقوس پس از تردید بسیار دختر را به او می دهد. دختر را به نزد داراب می برند. روز بعد داراب متوجه می شود که دهان دختر بوی بد می دهد. او را به نزد خانواده اش باز می فرستد. پس از چند ماه، دختر متوجه می شود که باردار است. با مادر خود در میان می گذارد. وقتی که زمان حمل نزد…

حکایت دیگری گفته می شود از دوران امیر محمود به نقل از آثارالوزرا در باب رفتار امیر محمود با وزیر احمد حسن در اواخر دوران وزارت او. امیر خوارزم از امیر محمود تقاضا می کند که با خاندان او وصلت کند. امیر محمود موافقت می کند و خواهر خود را به امیر خوارزم به زنی می دهد. در خوارزم آشوب می شود و امیر خوارزم کشته می شود. امیر محمود از درباریان می پرسد که ب…

فیلقوس با تطمیع شرزدون از دست داراب می گریزد و به روم می رود. پسرش در عمّوریه است و لشکر آماده ساخته است برای جنگ با داراب. فیلقوس در می رسد و بر تخت می نشیند و پسرش را از جنگ بر حذر می دارد. داراب که از حضور فیلقوس خبردار نیست به نزدیکی شهر می آید و رسولان می فرستد و باج می خواهد و نیز دختر فیلقوس را، که ناهید نام دارد و در جمال مثال ندارد، به زنی…

سعید نفیسی به نقل از آثارالوزرا بخشهایی از کتاب مقامات ابونصر مشکان را می آورد که مربوط است به حوادث منتهی به عزل احمد حسن، وزیر امیر محمود. نفیسی می گوید که عقیلی، نویسندۀ آثارالوزرا، در نثر بیهقی دست برده است. او بر این باور است که نثر کتاب مقامات بسیار ساده تر از نثر تاریخ بیهقی بوده است. هر چه باشد، این قطعه با نثری بسیار زیبا نوشته شده است که …

فیلقوس و شعیب چون از بارگاه داراب به لشکرگاه خود می روند، به لشکر فرمان می دهند که به لشکرگاه داراب حمله ببرند. سپاه روم هزاران نفر از ایرانیان را می کشند. داراب تمام شب را به عیش و عشرت مشغول بوده و مست شده و به خواب رفته است. وقتی بیدار می شود و اوضاع را می بیند، با اندکی از مردمان به دنبال فیلقوس و شعیب به راه می افتد. بسیاری از رومیان و اعراب ا…

سه حکایت از کتاب مقامات ابونصر مشکان نقل می شود. حکایت اول در باب قصد امیر محمود است در عزل وزیر مقتدرش خواجه احمد حسن. نظر امیر محمود در مورد وزیرش بد شده است و درباریان هم به این بد گمانی دامن می زنند. برخی از مردان امیر محمود بونصر مشکان را واسطه می کنند تا امیر را از خطرات این کار آگاه کند. که نتیجه ای ندارد. حکایت دوم در باب خوارزمشاه است. به …

شعیب از پیش داراب به نزد سپاهیانش بر می گردد و به آنها می گوید که داراب بسیار قوی است و او که جان به در برده است به داراب باج خواهد داد. فیلقوس رومی به او می گوید که این کار را نکن. با سپاه من همراه شو تا با حیله ای داراب را بگیریم. فیلقوس نامه ای به داراب می نویسد و از او تقاضای دیدار می کند. داراب می پذیرد. فیلقوس و شعیب با لشکر خود به نزد داراب …

سعید نفیسی چند حکایت از جامع التواریخ بیهقی به نقل از جوامع الحکایات محمد عوفی می آورد. حکایت اول در باب دزدان بیابان کرمان است که امیر مسعود با حیله ای به آنها زهر خوراند و همه را کشت. حکایت دوم تظلم خواهی مردی است نزد سلطان مسعود از حاکم غور و نامه نوشتن امیر به حاکم غور و اعتنا نکردن او به نامه. حکایت سوم داستان مشهوری است از ابتدای بر تخت نشستن…

داراب در صدد لشکر کشی و فتح روم است. نامه ای به فیلقوس می نویسد و به او می گوید که باید باج و خراج بفرستی و یا آمادۀ جنگ شوی. نامه را با رشنواد و پنجاه مرد به سوی روم روانه می کند. سپاه عرب به فرماندهی شعیب در راه به رشنواد می رسند و او را می گیرند و می کشند. خبر به داراب می رسد. تا لشکرش آماده شوند، یک تنه به راه می افتد و به سپاه شعیب می رسد و بر…

این قطعه با انتقام گیری خواجه احمد حسن از دشمنان آغاز می شود. از مردان دوران امیر محمود، آلتونتاش باقی مانده بود. بوسهل زوزنی به امیر مسعود گفت که آلتونتاش که به واسطۀ امارت بر خوارزم خوارزمشاه نامیده می شد، ثروتی انبوه گرد کرده است. مسعود به او اعتنایی نکرد چرا که پدرش آلتونتاش را بسیار احترام می گذاشت و با او در همه کار مشورت می کرد. آلتونتاش از …

قیصر در دست داراب اسیر است. قیصر نامه ای به برادرش می نویسد و می گوید که باید باج و خراج بدهی تا مرا رها کنند.برادرش نمی پذیرد. داراب با مردمش به اصطخر پارس می روند که خزینه های نیاکانش در آنجا بوده است. در آنجا در میان آب بنایی عظیم بر می آورد و در ساخت بنا از رومیانی که اسیرش شده اند استفاده می کند. قیصر را هم به کار وا می دارد و او از این رنج می…

کند و کاوی کرده ام در داستان حسنک وزیر. با استفاده از تاریخ بیهقی و برخی متون که جنبه هایی دیگر از حوادث دوران حسنک را ذکر کرده اند، و نیز با اتکا به نظریاتی که ساختار حکومت سنتی را توضیح می دهند، تصویری از حسنک ارائه داده ام که با تصویر بیهقی از حسنک زاویه دارد. این حسنک را واقعی تر می دانم. آن را حسنک محمودی نام داده ام در مقابل حسنک بیهقی.…

سعید نفیسی به نقل از مجمع الانساب بخشهایی را نقل می کند که به دوران حکومت امیر مسعود می پردازد که در تاریخ بهیقی هم نقل شده است. این قطعات نقل عین متن تاریخ بیهقی نیست، بلکه بازگویی بخشهایی بسیار کوتاه و برگزیده از آن است. آنچه نقل شده است در ابتدا داستان فروگرفتن بزرگان باقی مانده از دوران امیر محمود است. بعد داستان بونصر مشکان با امیر محمود در زم…

قیصر با چهل هزار مرد جنگی به جنگ داراب و همای می آید. همای در برابر مردان اندکی که همراه اویند می ایستد و داراب را معرفی می کند که پسر من است و پادشاه ایران. داراب به اطراف نامه می نویسد و از مردان یاری می خواهد. دو هزار و پانصد مرد از قصران و روستاهای ری به گرد او جمع می شوند. دو لشکر در مقابل هم صف می بندند. بانگ کوس به هوا بلند می شود و نعره مرد…

در ابتدای این قطعه، نویسنده، وصفی می گوید در صفت و سیرت سلطان محمود. می گوید این کار را فقط برای پیامبر و خلفای راشدین می کند، اما محمود "در کار دین راسخ قدم بود." و به همین دلیل سیرت او را هم شرح می دهد. آنچه گفته می شود، به احتمال زیاد اغراق فراوان دارد. نمونه اش را می توان در ارقامی که ذکر می شود یافت. یک قلم این است هر جمعه پنجاه هزار دینار و د…

همای و رشنواد در خانۀ دیلمان زرگر پناه گرفته اند. نورشاد بیاع که قصد داشت همای و رشنواد را به دست قیصر بدهد اسیر دیلمان است. دیلمان او را می کشد و نامه ای بر روی جسد او می گذارد تا به بقیه هشدار دهد و شبانه با همای و رشنواد و اهل خانه از شهر بیرون می رود تا همگی به نزدیک برادرش شرزدون بروند. به اصرار همای به کوه می روند تا مگر داراب را بیابند. دارا…

در این قطعه حوادث اواخر عمر سلطان محمود نقل می شود. مهمترین مسئلۀ محمود در اواخر عمر مسئلۀ جانشینی او بود. گفته می شود که مسعود مردی زیرک بود و ارکان دولت را با خود یار کرده بود و محمود از او می ترسید. او به محمد بیشتر مایل بود. قصد داشت که سرزمینهای شرق را به محمد بدهد و به بهانۀ لشکر کشی به غرب و دیدار خلیفه و بعد فتح شام و مصر که در دست خلفای فا…

دیلمان زرگر به همای و رشنواد در خانۀ خود پناه داده است. داراب هم در غاری در کوه پنهان شده است و به فرمان خدای اژدهایی بر در غار است و کسی زهرۀ آن ندارد که به غار رود. نورشاد بیاع به نزد قیصر می رود و به او می گوید که همای و رشنواد به خانۀ او آمده بودند ولی او آنها را راند و اکنون آنها در خانۀ پاسبانی در کوی او پنهان شده اند. مردان به خانۀ پاسبان می…

سلطان محمود با قدرخان امیر ترکستان صلح می کند و این او را از ترکستان آسوده خاطر می کند. در بخارا علی تگین، برادرزاده قدرخان، حاکم است و با قبایل ترکمان همدست است. قدرخان به امیر محمود هشدار می دهد که مراقب او و ترکمانان باشد. امیر رسولی به سلجوق، امیر ترکمانان، می فرستد که چرا به دیدن ما نیامدی. سلجوق پسر خود میکاییل را به پیش محمود می فرستد. محمود…

همای و رشنواد در کوه سرگردانند. خدای عزوجل یک میش کوهی را برای راهنمایی آنها می فرستد و آنها بدون اینکه دیده شوند از کوه بیرون می روند. به شهر می روند تا به خانۀ یکی از دوستان رشنواد بروند به نام نورشاد که بیاع شهر بود. او آنها را می راند. به خانۀ پاسبانی می روند و او آنها را می پذیرد و بعد به دنبال غذا بیرون می رود. نورشاد که می فهمد پاسبان به هما…

در این قطعه حوادث دوران امیر محمود گفته می شود که برخی از لشکر کشی های او به هندوستان را در بر می گیرد. بزرگی لشکر محمود در تمامی تواریخ ذکر شده است. همچنین است بزرگی غنایمی که از هندوستان با خود می آورده، و البته کشتارهایی که می کرده است. گفته می شود که لشکر او بالغ بر پنجاه هزار نفر و بیشتر بوده است که همه مجهز و کارآزموده بودند.مقدار طلایی که در…

داراب و همای و رشنواد در تاریکی کوه پنهان شده اند. همای می گوید به سمت آمل بروند و سپاه جمع کنند. داراب می خواهد یک تنه با سپاه قیصر جنگ کند. تنۀ درخت را بر گردن می گیرد و در تاریکی به سمت دشمنان می رود.کوه آسای با چهار تن از نام آوران در پایین کوه نشسته اند. داراب به آنها حمله می کند و همه را با ضربت چوب می کشد. سپاهیان در نهایت راه را بر او می بن…

سعید نفیسی قطعاتی را به نقل از مجمع الانساب نقل می کند و می گوید که به احتمال زیاد این قطعات از تاریخ یمینی، یعنی آن بخش از تاریخ بیهقی که به امیر محمود مربوط است، بازنوشته شده است. امیر محمود در بلخ است و حکومت خراسان و ماوراءالنهر به نام سامانیان است. سبکتگین در غزنین گذشته می شود و پسر او اسماعیل خود را امیر می نامد و بر تخت می نشیند. محمود که و…

قیصر بر تخت شاهی ایران نشسته است و داراب و همای در کوه پنهان شده اند. قیصر به دنبال گنجهای همای است. به او می گویند که رشنواد از محل گنجها آگاه است. فرمان می دهد به یافتن رشنواد. مردی رشنواد را در دخمه ای می یابد و او را می گیرد که به نزد قیصر ببرد. بازرگانی هزار درهم به او می دهد و رشنواد را رها می کند. رشنواد انگشتری خود را به بازرگان می دهد. رشن…

پندنامه ای روایت می شود که گفته می شود سبکتگین آن برای پسرش امیر محمود نوشته است. داستان زندگی سبکتگین از زبان او گفته می شود که در ترکستان بوده و به بردگی گرفته می شود و فروخته می شود. آلپتگین او را می خرد و امیری می دهد. بعد به نکات و دقایق حکمرانی می پردازد. برخی از نکات مطرح شده درس نحوۀ عملی حکمرانی است. در مورد عاملانی که به شهرها فرستاده می …

داراب در میان سپاهیان قیصر به ری می رسد. رشنواد او را می یابد و می گوید بیا تا تو را به نزد همای ببرم. از آن سو، سپاهیان کوه آسای همای گرفته اند و دست بسته و سر برهنه به نزد قیصر می برند. داراب این را می بیند و می خواهد او را نجات دهد. سلاح ندارد. درختی در کنار جویباری می بیند. به قدرت یزدان درخت را بر می کند و از شاخ و برگ آن را می کند و بر گردن م…

سعید نفیسی به نقل از مجمع الانساب که که در سال 735 تالیف شده، داستان برآمدن غزنویان را به نقل از تاریخ ناصری روایت می کند. آغاز کار غزنویان با آلپتگین است که غلامی بوده است در دربار سامانیان و به امیری می رسد. وقتی در دربار بر سر جانشینی اختلاف می افتد، او به سمت غزنین می رود. کم کم کارش بالا می گیرد و لشکر سامانیان و بعد امرای دیگر و نیز لشکر هند …

داراب به همراهی لشکر مصطلق به سوی ایران به راه می افتد. به شهر شبرقان می رسند. مردم شهر از بیم سپاه قیصر گریخته اند. به داراب خبر می رسد که همای هم گریخته است و به اصفهان و بعد به ری رفته است، و قیصر هم به دنبال او است. داراب مصطلق را شماتت می کند. پسران داراب خمشگین می شوند و بر او می شورند. داراب دست به دعا برمی دارد و خدا او را از دست پسران مصطل…

قطعاتی دیگر که منهاج سراج در طبقات ناصری از تاریخ ناصری نقل کرده، ذکر می شود. دو روایت، داستان برآمدن سلجوقیان در دوران محمود غزنوی و بعد قدرت گرفتن و پیروزی شان بر غزنویان در دوران مسعود است. این روایتها در تاریخ بیهقی هم ذکر شده است. داستان دیگر به سفر ملکشاه سلجوقی به مصر و اظهار بندگی به خدای در تختگاه فرعون است. و روایت دیگر هم به ملکشاه و خود…

داراب به همراه جانوسیار رسول و هرمز گازر-بازرگان به نزد مصطلق، شاه عمان می روند. داراب راست می رود و بر تختی که برای موبد گذاشته اند می نشیند. مصطلق از او می پرسد که تو کیستی. می گوید من دارابم. باید به فرمان همای درآیی وگرنه با تو آن کنم که با شاه پیشین عمان، برادرت قنطرش کردم. مردان مصطلق از ترس پیش نمی آیند. مصطلق با وزیرانش مشورت می کند. شویر ب…

نویسنده کتاب را با نقل قطعاتی از "تاریخ ناصری" که بخش اول "جامع التواریخ" بیهقی بوده است، آغاز می کند. در این قطعه چند داستان روایت می شود از زندگانی سبکتگین، که محمد عوفی به نقل از تارخ ناصری در جوامع الحکایات آورده است. در داستان اول سبکتگین خوابی می بیند که تعبیر می شود به بدنیا آمدن پسرش محمود و جهانگیری او و نگونسار شدن بتهای بتخانه ای در هند …

داراب تمام کشتی هایش را با تمام مردان و ثروتش را از دست داده است. اکنون باید جایگاه اسبان را پاک کند و قطعه نانی بگیرد. مرد رباط بان به او چهار تکه نان می دهد. بازرگانی که او را در آن حال می بیند غلامش را می فرستد تا او را بیاورد و به او نانی بدهد. داراب ابا می کند و نمی رود. با غلام درگیر می شود و او را می کشد. او را می گیرند و به نزد بازرگان می ب…

می دانیم که تاریخ بیهقی بسیار بزرگتر از این کتابی است که به ما رسیده است. گفته می شود که اصل آن، به نام جامع الاتواریخ یا تاریخ آل سبکتگین، سی مجلد بوده است. آنچه به دست ما رسیده است، و من در این پادکست خوانده ام، از اواسط مجلد پنجم آغاز می شود و تا اواسط یا اواخر مجلد دهم را در بر می گیرد. بخشهایی از کتاب که زندگی پیشینیان مسعود غزنوی و اواخر عمر …